Chiến lược phát triển bộ môn Lịch sử thế giới giai đoạn 2018 - 2020, tầm nhìn 2025

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Nghệ An, ngày 20  tháng 8  năm 2018

CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN

BỘ MÔN LỊCH SỬ THẾ GIỚI, VIỆN SƯ PHẠM XÃ HỘI, TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH GIAI ĐOẠN 2018 - 2020 (Tầm nhìn đến 2025)

I. GIỚI THIỆU CHUNG

1.1. Vài nét về bộ môn Lịch sử thế giới

Tổ bộ môn Lịch sử thế giới có quá trình ra đời và phát triển gắn liền với quá trình ra đời và phát triển của khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Vinh (nay là Trường Đại học Vinh).

Khi Trường Đại học Sư phạm Vinh chưa có khoa Lịch sử, năm 1960 Bộ Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) cử thầy giáo Phan Văn Ban - giảng viên tổ Lịch sử thế giới Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - về Trường Đại học Sư phạm Vinh công tác với nhiệm vụ giảng dạy Lịch sử cho sinh viên khoa Ngữ văn của Trường.

Tháng 10/1968, Bộ Giáo dục ra Quyết định thành lập khoa Lịch sử Trường Đại học Sư phạm Vinh và thầy Phan Văn Ban được cử làm Trưởng bộ môn Lịch sử thế giới. Từ 1974 trở đi đội ngũ giảng viên của Tổ Lịch sử thế giới liên tục được bổ sung từ nhiều nguồn như  các sinh viên tốt nghiệp loại giỏi và xuất sắc thuộc khoa Lịch sử của các trường đại học trong nước và nước ngoài. Các cán bộ mới ra trường đều được cử di bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ qua các khóa thực tập sinh, cao học Thạc sĩ, nghiên cứu sinh trong và ngoài nước, nhờ vậy trình độ và năng lực công tác của cán bộ trong Tổ không ngừng được nâng lên.

Hiện tại đội ngũ giảng viên của Tổ căn bản đã đạt chuẩn về trình độ và năng lực chuyên môn, trong đó có 2 PGS, 6TS, 1 ThS,  đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, rộng lớn về quy mô của sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Trong một tương lai gần, Tổ sẽ có đội ngũ giảng viên, trong đó 100% có trình độ Tiến sĩ trở lên.

Là một trong hai bộ môn chính của khoa Lịch sử trong mấy chục năm, với đội ngũ các thầy, cô giáo đầy nhiệt huyết, giàu kinh nghiệm và năng lực chuyên môn, tổ bộ môn Lịch sử thế giới thực sự là lực lượng nòng cốt trong hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học của Khoa Lịch sử Đại học Vinh.

Lịch sử thế giới là mảng kiến thức cơ bản, quan trọng với nhiều môn học trong chương trình đào tạo của khoa Lịch sử, trang bị cho sinh viên một khối lượng kiến thức phong phú, có hệ thống về lịch sử nhân loại, lịch sử các khu vực, lịch sử các dân tộc trên thế giới, lịch sử quan hệ quốc tế, các hệ tư tưởng trên thế giới. Ngoài ra, cán bộ giảng dạy của Tổ đảm nhận giảng dạy những môn học chung cho toàn khoa và các khoa thuộc Khoa học Xã hội và Nhân văn trong và ngoài trường, như môn Nhập môn sử học, Lịch sử văn minh thế giới, Phương pháp luận sử học, Các thể chế chính trị đương đại, Tổng quan các di sản tự nhiên và di sản văn hoá thế giới, Phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành... Tổ luôn sẵn sàng và nhiệt tình, hăng hái giảng dạy giúp các trường bạn, như Đại học Sư phạm Huế, Đại học Hồng Đức, Đại học Sư phạm Quy Nhơn, Cao đẳng Văn hoá Nghệ thuật Nghệ An... Đồng thời nhiều cán bộ của Tổ còn tham gia giảng dạy chuyên đề bồi dưỡng chuyên môn thường xuyên cho giáo viên các Sở GD & ĐT thuộc các tỉnh Bắc Miền Trung.

Cùng chung sức với Nhà trường , tổ bộ môn Lịch sử thế giới đã đảm nhiệm một khối lượng công việc ngày càng lớn về hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Từ năm 1990, một số cán bộ giảng dạy của Tổ được giao nhiệm vụ giảng dạy các chuyên đề Lịch sử thế giới cho học viên cao học Thạc sĩ thuộc chuyên ngành Lịch sử Việt Nam. Đến năm 1999, Tổ đã trực tiếp đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử thế giới và đến năm 2011 đã mở chuyên ngành đào tạo Nghiên cứu sinh Lịch sử thế giới. Nhiều cán bộ của Tổ đã tham gia vào các Hội đồng thẩm định đề cương và Hội đồng chấm luận văn cao học Thạc sĩ, Tiến sĩ chuyên ngành Lịch sử thế giới tại Đại học Vinh và các trường bạn. Đến nay, đã có gần 200 học viên bảo vệ thành công luận văn cao học chuyên ngành Lịch sử thế giới, 04 nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ chuyên ngành Lịch sử thế giới. Hiện có 25 học viên cao học, 9 Nghiên cứu sinh đang theo học chuyên ngành Lịch sử thế giới tại cơ sở đào tạo Sau đại học của Trường Đại học Vinh.

Để có thêm tài liệu phục vụ học tập, nghiên cứu cho cán bộ và sinh viên, Tổ đã biên soạn, thẩm định và ấn hành hàng chục tập bài giảng, giáo trình bao gồm tất cả các học phần thuộc chương trình thông sử và hệ thống các chuyên đề chuyên ngành do cán bộ của Tổ giảng dạy, như Lịch sử thế giới hiện đại, Một số chuyên đề Lịch sử thế giới, J. Nehru – Tiểu sử và sự nghiệp, Lịch sử Ấn Độ, Các con đường giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á, Lịch sử Ấn Độ; Sự điều chỉnh chính sách của Cộng hòa Ấn Độ; Chiến tranh lạnh trong quan hệ quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Tính đặc thù của xã hội phương Đông cổ đại, Lịch sử văn minh thế giới, Tôn giáo học đại cương,.... Hàng trăm bài báo khoa học của cán bộ Lịch sử thế giới đã được công bố trên các tạp chí chuyên ngành cấp Trung ương và địa phương, như Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, Nghiên cứu Đông Nam Á, Xưa và Nay, Nghiên cứu quốc tế, Lịch sử Đảng, Tạp chí Giáo dục, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Vinh, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nghệ An... Tổ cùng các tổ bộ môn trong Khoa đã cho ra đời nhiều tập sách phục vụ giảng dạy và học tập, nghiên cứu cho cán bộ và sinh viên. Bộ môn Lịch sử thế giới là lực lượng nòng cốt, đã cùng Khoa tổ chức thành công nhiều cuộc Hội thảo khoa học cấp quốc gia và khu vực. Hiện nay cán bộ giảng dạy trong Tổ đang đẩy mạnh học ngoại ngữ để tiến tới tiếp cận được với nguồn tư liệu bằng tiếng nước ngoài, tạo thuận lợi cho việc nghiên cứu khoa học.

            Trải qua chặng đường 50 năm xây dựng, tuy vẫn còn một số mặt hạn chế, song những thành tích đã đạt được cho phép chúng ta khẳng định Tổ Lịch sử thế giới đã không ngừng phát triển, và đã có đóng góp quan trọng vào sự phát triển, lớn mạnh của ngành Lịch sử và của Trường Đại học Vinh.

Tháng 6/2018, thực hiện chủ trương tái cấu trúc Nhà trường, Tổ bộ môn Lịch sử thế giới đã trở thành một tổ chuyên môn trực thuộc Viện Sư phạm xã hội. Chức năng, nhiệm vụ của tổ vẫn không thay đổi. Đây là một bối cảnh mới để tổ tiếp tục vươn lên trở thành một trong những ngành nòng cốt, đủ mạnh trong hệ thống các chuyên ngành đào tạo sư phạm của Nhà trường.

1.2. Cơ sở pháp lý xây dựng kế hoạch chiến lược

Kế hoạch chiến lược phát triển Bộ môn Lịch sử thế giới được xây dựng dựa trên các văn bản pháp lý gồm: Luật Giáo dục 2005 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Văn kiện Đại hội IX, X, XI của Đảng Cộng sản Việt Nam; Quy hoạch mạng lưới các trường Đại học và Cao đẳng giai đoạn 2006 - 2020, theo Quyết định số 121/2007/QĐ-TTg ngày 27/7/2007 của Thủ tướng Chính phủ; Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP ngày 02/11/2005 về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020; Điều lệ Trường Đại học ban hành theo quyết định số 58/2010/QĐ-TTg ngày 22/9/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Quy chế tự chủ của Trường đại học; Kế hoạch chiến lược phát triển Trường Đại học Vinh trọng điểm và là thành viên của mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á.

1.3. Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức

1.3.1. Điểm mạnh

Đội ngũ cán bộ của Bộ môn có trình độ chuyên môn cao, có ý thức, trách nhiệm đối với tập thể Nhà trường và Viện. Chương trình đào tạo do Bộ môn xây dựng đảm bảo tính tiên tiến, hiện đại từng bước cập nhật xu thế đào tạo của khu vực và quốc tế. Tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong công tác và trong cuộc sống đã trở thành truyền thống tốt đẹp của Bộ môn.

1.3.2. Điểm yếu

Khả năng sử dụng ngoại ngữ của giảng viên trong nghiên cứu khoa học và giảng dạy còn hạn chế.

1.3.3. Cơ hội

 Bộ môn thường xuyên được sự quan tâm giúp đỡ của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường. Trường Đại học Vinh đang từng bước tái cơ cấu, chuyển đổi mô hình đào tạo tiếp cận CDIO, chuẩn bị mọi điều kiện tiến tới hội nhập khu vực và quốc tế đã tạo thời cơ để cán bộ giảng dạy của Bộ môn thực hiện các chương trình nghiên cứu, liên kết đào tạo quốc tế và tiếp cận với các chương trình đào tạo, nghiên cứu tiên tiến.

1.3.4. Thách thức

Áp lực cạnh tranh về chất lượng đào tạo, nguồn tuyển sinh, yêu cầu về trình độ của giảng viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp, sự đòi hỏi ngày càng cao về năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và ngoại ngữ… đã đặt ra cho đội ngũ giảng viên của Bộ môn những khó khăn, thách thức trong quá trình tự hoàn thiện mình.

II. CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN BỘ MÔN LỊCH SỬ THẾ GIỚI ĐẾN NĂM 2020 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2025

2.1. Tầm nhìn và giá trị cốt lõi

2.1.1. Tầm nhìn đến năm 2025

            Đến năm 2025, Bộ môn Lịch sử thế giới sẽ trở thành lực lượng quan trọng góp phần đào tạo nguồn nhân lực ngành Sư phạm Lịch sử có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu xã hội, trở thành một Bộ môn mạnh trong cả nước, tham gia tích cực hoạt động của Nhà trường, Viện Sư phạm xã hội và địa phương. Một số cán bộ có đủ năng lực tham gia các diễn đàn học thuật cấp quốc gia và quốc tế.

2.1.2. Nhiệm vụ

Đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao ở các trình độ Cử nhân Sư phạm Lịch sử, Thạc sĩ Sử học và Tiến sĩ Sử học chuyên ngành Lịch sử thế giới; Nghiên cứu khoa học phục vụ công tác đào tạo và góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương, xây dựng vị thế khoa học cấp quốc gia và bước đầu hội nhập quốc tế; Tiếp tục thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ.

2.2. Mục tiêu chiến lược đến năm 2020

Phấn đấu 100% giảng viên của Bộ môn đạt trình độ Tiến sĩ; Sử dụng tốt tiếng Anh trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học; Phát triển chương trình đào tạo tiếp cận CDIO; Giữ vững và ổn định quy mô đào tạo sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh; có bài báo ở các Hội nghị, tạp chí quốc tế có phản biện.  

2.3. Các giải pháp chiến lược

2.3.1. Giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ

Hiện nay bộ môn Lịch sử thế giới có 06 giảng viên, trong đó: có trình độ PGS.TS: 02; TS: 04. Nhân sự cụ thể như sau:    

            Đội ngũ cán bộ của bộ môn được đào tạo bài bản tại các cơ sở có uy tín trong nước và ngoài nước, đáp ứng được yêu cầu trong giai đoạn hiện nay; 100% cán bộ có trình độ tiến sĩ; 02 cán bộ có học hàm phó giáo sư.

            Cán bộ hoạt động chuyên môn tại Tổ nhưng đang làm công tác kiêm nhiệm ở trường gồm: PGS.TS.Nguyễn Thị Hương, TS.Nguyễn Anh Chương, PGS.TS.Bùi Văn Hào, TS.Hắc Xuân Cảnh. Đây là nguồn cán bộ có học hàm học vị, sẵn sàng giúp đỡ các hoạt động chuyên môn của tổ trong bối cảnh mới.

Bộ môn sẽ thúc đẩy các giải pháp: Tăng cường cử giảng viên đi học các khóa đào tạo về ngoại ngữ; Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng cán bộ giảng viên về chuyên môn, nghiệp vụ; Tiếp tục duy trì quan hệ hợp tác giữa Bộ môn, Viện và Nhà trường với các Trường Đại học, Viện nghiên cứu trong nước về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; Tạo môi trường làm việc cởi mở, thân thiện, khuyến khích sự phấn đấu của giảng viên trong học tập, rèn luyện nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ.

2.3.2. Giải pháp về đào tạo

            Phát huy tinh thần trách nhiệm trong thời gian qua, cán bộ của bôn môn tiếp tục hoàn thành công tác đào tạo các ở bậc đại học và sau đại học. Trong đó chú trọng các giải pháp:

- Tiếp tục phát triển chương trình đào tạo theo hướng cập nhật với khu vực và quốc tế;

- Về đào tạo đại học: Thực hiện quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo và của Nhà trường, đảm bảo thời gian lên lớp, dạy học đúng tiến độ bài giảng đã được phê duyệt; làm tốt công tác đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Các thành viên của Tổ bộ môn tích cực tham gia với khoa, nhà trường trong việc tuyển sinh đại học chính quy. Đảm bảo đúng kế hoạch dạy học hệ vừa làm vừa học đối với các học phần do Bộ môn đảm nhận.

- Về đào tạo sau đại học: Thực hiện quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo và của Nhà trường, đảm bảo thời gian, nội dung dạy học các chuyên đề cho cao học và nghiên cứu sinh. Tham gia quảng bá, tuyển sinh cao học và nghiên cứu sinh. Nâng cao chất lượng bài giảng các chuyên đề cao học và học phần tiến sĩ; thường xuyên cập nhật những nội dung khoa học mới vào bài giảng. Nâng cao chất lượng các cuộc seminar của nghiên cứu sinh và chất lượng của luận án tiến sĩ.

- Tăng cường hợp tác, liên kết dưới nhiều hình thức với các tổ chức, các cơ sở đào tạo khác trong và ngoài nước.

2.3.3. Giải pháp về nghiên cứu khoa học

Thành lập các nhóm nghiên cứu chuyên sâu về Lịch sử thế giới; Chủ động khai thác các nguồn lực phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học; Gắn hoạt động nghiên cứu khoa học với công tác đào tạo của Viện, Nhà trường và Ngành, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; Tăng cường liên danh, liên kết với các đơn vị trong và ngoài trường trong hoạt động nghiên cứu khoa học; Chú trọng công bố kết quả nghiên cứu bằng nhiều hình thức khác nhau ở trong nước, tiến tới công bố quốc tế; Đẩy mạnh hướng dẫn sinh viên nghiên cứu khoa học và huy động nguồn lực sinh viên tham gia các đề tài, dự án do cán bộ giảng viên Bộ môn chủ trì. Xác định mục tiêu:

            - Phấn đấu đến năm 2020, biên soạn giáo trình các môn học ở bậc đại học đạt 50%, giáo trình bậc sau đại học đạt 50%.

             - Phấn đấu đến năm 2020, 50% cán bộ trong bộ môn có bài đăng ở các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín.

            - Phấn đấu có 2-3 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ; 05-07 đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh.  

            BỘ MÔN LỊCH SỬ THẾ GIỚI